Szafir to niebieska odmiana korundu, bardzo twardy minerał z gromady tlenków. Tworzy najczęściej kryształy o postaci pseudoheksagonalnych słupów, o przekroju sześciobocznym i bipiramid. Na ścianach kryształów często wykazuje poprzeczne zbrużdżenia. Jest kruchy, przezroczysty, często wykazuje podzielność wykorzystującą płaszczyzny zbliźniaczeń. Spotykane są też szafiry o innych barwach: biały, bezbarwny (leukoszafir), jasnoróżowy, czerwonawy, pomarańczowoczerwony (paparadża tzw. hiacynt), purpurowy, fioletowy (ametyst wschodni), fioletowoniebieski (szafir kaszmirski), zielony (szmaragd wschodni), jasnoniebieski (akwamaryn wschodni), szary, brunatny, czarny. Barwę powodują domieszki żelaza, tytanu, magnezu, wanadu, chromu. Jest spotykany w skałach magmowych, najczęściej w pegmatytach, i bazaltach. Gęstość minerału wynosi 3,95–4,1 g/cm³, a twardość szafiru w dziesięciostopniowej skali twardości Mohsa wynosi 9.